۷-۱. مقدمه

گویش کلهری به عنوان زبان بومی منطقهٔ زاگرس میانی (بیستون، کرند، گیلانغرب و سرپل ذهاب)، همواره در کانون گمانه‌زنی‌های زبان‌شناختی قرار داشته است. این فصل به بررسی جایگاه تاریخی این گویش و مقایسهٔ آن با گویش‌های همجوار و زبان‌های باستانی ایرانی می‌پردازد.

۷-۲. زیست و تمدن کهن در سرزمین کلهر

منطقه کلهر یکی از کهن‌ترین مراکز زیست انسان در فلات ایران است:

• ابزارهای سنگی متعلق به بیش از ۱۲۵ هزار سال پیش
• پیوستگی فرهنگی از پارینه‌سنگی تا هخامنشی
• بیستون و طاقوسان به عنوان بستر فرهنگی پیوسته
• استقرارهای مداوم انسانی از دوران پیشاتاریخ

۷-۳. تحلیل آواشناختی: نگهداری واج‌های کهن

در این بخش به مقایسه تحولات آوایی در گویش کلهری با گویش‌های همجوار می‌پردازیم. همانطور که در جدول زیر مشاهده می‌شود، گویش کلهری بسیاری از واج‌های کهن را حفظ کرده است.

تحلیل داده‌های جدول فوق نشان می‌دهد که گویش کلهری در مقایسه با گویش‌های همجوار، واج‌های کهن‌تری را در ساختار آوایی خود حفظ کرده است.

۷-۴. مقایسه واژگان پایه

در این بخش به مقایسه واژگان پایه در گویش کلهری با دیگر گویش‌های منطقه می‌پردازیم. این مقایسه نشان می‌دهد که گویش کلهری در بسیاری از موارد، ساختارهای کهن‌تری را حفظ کرده است.

مقایسه واژگان خویشاوندی نشان می‌دهد که گویش کلهری در بسیاری از موارد، فرم‌های کهن‌تر و اصیل‌تری را نسبت به گویش‌های همجوار حفظ کرده است.